Prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów
Witam Cię serdecznie na moim blogu – Zoo w świecie spółek !
W jednym z ostatnich wpisów (tutaj) pisałem, że z uczestnictwem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w charakterze wspólnika wiążą się określone prawa oraz obowiązki.
Wspominałem także, że stosunek prawny łączący wspólnika ze spółką powstaje w momencie objęcia udziałów przy jej tworzeniu, bądź z chwilą objęcia udziałów w ramach procedury podwyższenia kapitału zakładowego spółki. Członkostwo (stosunek prawny łączący wspólnika ze spółką) trwa tak długo, jak wspólnik będzie posiadał co najmniej jeden udział w kapitale zakładowym.
Jednym z praw udziałowych, które wynika wprost z art. 258 Kodeksu spółek handlowych jest prawo do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym. Przepis ten pozwala na przyznanie wspólnikom prawa pierwszeństwa proporcjonalnie do posiadanych dotychczas udziałów.
Trzeba podkreślić, że pozycja wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w dużym stopniu zależna jest od wielkości posiadanych przez niego udziałów w stosunku do innych udziałowców spółki.
W sytuacji podwyższenia kapitału zakładowego i objęcia nowych udziałów przez dotychczasowych wspólników, bądź wspólników nowo wstępujących, ale w sposób nieproporcjonalny do posiadanych udziałów, spowoduje zmianę dotychczasowej pozycji poszczególnych wspólników. Dlatego też wspomniana wyżej zasada proporcjonalności pozwala na utrzymanie w spółce z o.o. niezmienionego układu sił w sytuacji podwyższenia kapitału zakładowego.
Prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym urzeczywistnia się w momencie podjęcia uchwały (przez zgromadzenie wspólników) o podwyższeniu kapitału zakładowego.
Co ciekawe prawo to stanowi jedynie uprawnienie wspólnika. Wspólnik w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego może z niego skorzystać – z przepisu art. 258 ksh nie wynika obowiązek wspólnika do objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym.
Należałoby zastanowić się, czy umowa spółki z o.o. może nakładać obowiązek do objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym. Część doktryny opowiada się za dopuszczalnością takiego rozwiązania. Wskazuje się jednak, że z praktycznego punktu widzenia umowa spółki powinna także zawierać postanowienia regulujące kwestię niewywiązania się z tego obowiązku, m.in. w postaci zastrzeżenia kar umownych.
W myśl art. 153 ksh w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mogą wystąpić dwa systemy podziału kapitału zakładowego:
-
Pierwszy, w którym kapitał zakładowy dzieli się na udziały o równej wartości nominalnej, które są niepodzielne – wspólnik w tym przypadku może posiadać więcej niż jeden udział;
-
Drugi system zakłada podział kapitału zakładowego na udziały o nierównej wartości nominalnej, gdzie wspólnik może posiadać tylko jeden udział – w tym przypadku umowa spółki może dopuszczać zbycie części udziału.
Jeżeli w spółce przyjmiemy pierwszy system, wówczas przy podwyższeniu kapitału zakładowego dojdzie do powstania nowych udziałów. W przypadku drugiego systemu nie dojdzie do powstania nowych udziałów. Objęcie przez wspólnika udziału w podwyższonym kapitale zakładowym doprowadzi jedynie do zwiększenia wartości nominalnej posiadanego już przez wspólnika udziału.
Prawo pierwszeństwa do objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym przysługuje wspólnikowi niezależnie od obranego systemu podziału kapitału zakładowego.
Oczywiście prawo to może zostać wyłączone w umowie spółki lub uchwale wspólników o podwyższeniu kapitału zakładowego. Wspólnicy, zawierając umowę spółki z o.o. mogą zdecydować się na wyłączenie prawa pierwszeństwa w stosunku do wszystkich, bądź tylko niektórych ze wspólników. W umowie spółki może pojawić się także zapis polegający na jednoczesnym wyłączeniu prawa pierwszeństwa niektórych wspólników oraz uprzywilejowaniu wszystkich pozostałych (ewentualnie części z nich) w tym zakresie.
W kolejnym wpisie omówię szerzej kwestię wyłączenia prawa pierwszeństwa w objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym.
