Witam Cię serdecznie na moim blogu – Zoo w świecie spółek !
W poprzednim wpisie, dotyczącym obejmowania udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wspomniałem, że prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów może zostać wyłączone w umowie spółki lub uchwale wspólników o podwyższeniu kapitału zakładowego.
Owe wyłączenie prawa pierwszeństwa może przybrać charakter wyłączenia bezwarunkowego, ale może też być obwarowane pewnymi ograniczeniami.
Jeżeli prawo do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym nie zostało wyłączone podczas zawierania umowy spółki z o.o., nic nie stoi na przeszkodzie, aby dokonać takiego wyłączenia w drodze zmiany umowy spółki.
Wyłączenie prawa pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w drodze zmiany umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, którym prawo to zostaje wyłączone. Dzieje się tak, ponieważ prawo pierwszeństwa jest prawem udziałowym, dlatego uchwała dotycząca zmiany umowy spółki z o.o. ograniczająca prawa udziałowe wymaga zgody wspólnika, którego dotyczy.
Wyłączenie prawa udziałowego o którym mówimy może zostać dokonane także w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego. Jak wspominałem w poprzednim artykule, podwyższenie kapitału zakładowego oraz towarzysząca mu zmiana zasad proporcjonalnego obejmowania udziałów mogą doprowadzić do kompletnej zmiany pozycji poszczególnych wspólników, jaką zajmują w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Wspólnik, który oddaje głos przy podejmowaniu uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego – jeżeli uchwała, bądź umowa spółki nie wyłączają prawa pierwszeństwa – musi mieć możliwość skorzystania z tego prawa.
Niedopuszczalne jest podjęcie uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego, a dopiero w kolejnej uchwale wyłączenie prawa pierwszeństwa.
Jeżeli decydujemy się o wyłączeniu prawa pierwszeństwa w uchwale o podwyższonym kapitale zakładowym, to pojawia się pytanie, czy w tym przypadku uchwała wymaga zgody wspólnika, którego prawo zostaje wyłączone.
W myśl art. 246 § 3 Kodeksu spółek handlowych, uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy.
Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością może nastąpić w drodze uchwały zmieniającej umowę spółki oraz w drodze uchwały podjętej w wykonaniu postanowień umownych spółki, które przewidują maksymalną wysokość oraz termin podwyższenia kapitału zakładowego.
W drugim ze wskazanych przypadków uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego oraz wyłączeniu prawa pierwszeństwa nie powoduje zmiany umowy spółki.
Zastosowanie przepisu art. 246 ksh nie powoduje zastrzeżeń w sytuacji, kiedy uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego oraz o wyłączeniu prawa pierwszeństwa stanowi jednocześnie zmianę umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Wątpliwe może okazać się zastosowanie art. 246 § 3 ksh w przypadku, kiedy uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego (wyłącza jednocześnie prawo pierwszeństwa) zostanie podjęta na podstawie postanowień umowy spółki i nie doprowadzi do jej zmiany.
Problem ten w znacznej części rozwiązuje linia orzecznicza Sądu Najwyższego, której wyrazem jest m.in. uchwała składu 7 sędziów z dnia 17 stycznia 2013 r. (sygn. akt III CZP 57/12).
Zdaniem Sądu Najwyższego, podwyższenie kapitału zakładowego na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki powoduje, że udziały w podwyższonym kapitale zakładowym muszą zostać objęte tylko przez dotychczasowych wspólników i proporcjonalnie do posiadanych w spółce udziałów. Oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia.
W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, których umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy i nie została zmieniona w inny sposób, niż przy wykorzystaniu tego wzorca, możliwe jest dokonanie zmiany umowy spółki poprzez podjęcie uchwały wspólników w systemie teleinformatycznym (przy wykorzystaniu oczywiście wspomnianego wzorca).
Możliwość podjęcia uchwały na podstawie wzorca została ograniczona tylko i wyłącznie do postanowień zmiennych umowy. Postanowieniami zmiennymi umowy są te postanowienia, które zostały przewidziane we wzorcu, a ich modyfikacja została dopuszczona przez wybór odpowiednich wariantów albo przez wprowadzenie odpowiednich danych w określone pola. Do postanowień zmiennych zaliczamy także postanowienia dotyczące kapitału zakładowego.
Podjęcie uchwały w tym trybie nie wymaga formalnego zwołania zgromadzenia wspólników. Warunkiem jej podjęcia jest oddanie głosu przez wszystkich wspólników spółki z o.o. Prawo głosu wykonuje się przez oświadczenie złożone w systemie teleinformatycznym, opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Przy wykonywaniu prawa głosu wspólnik może zgłosić sprzeciw co do uchwały. Uchwała podjęta w tym trybie jest równoważna z uchwałą sporządzoną w formie pisemnej (w tradycyjny sposób) i wymaga umieszczenia w protokole sporządzonym przez notariusza.
Z brzmienia art. 259¹ ksh wynika, że udziały w podwyższonym kapitale zakładowym, którego podwyższenie zostało dokonane przy wykorzystaniu wzorca, mogą obejmować zarówno dotychczasowi wspólnicy, jak i nowi wspólnicy. Oświadczenie dotychczasowego oraz nowego wspólnika o objęciu udziałów nie wymagają w tym przypadku formy aktu notarialnego. Oświadczenia wymagają złożenia ich w systemie teleinformatycznym i opatrzenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Skoro udziały w podwyższonym kapitale zakładowym mogą obejmować zarówno osoby z grona dotychczasowych wspólników, jak i nowi wspólnicy – pojawia się pytanie, czy przy podejmowaniu uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego w tym trybie możliwe jest pozbawienie dotychczasowych wspólników prawa pierwszeństwa.
Biorąc za podstawę treść wzorców zarówno umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i uchwały zmieniającej umowę spółki, w brzmieniu ustalonym w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 stycznia 2015 r., należy przyjąć, że nie przewidują one takiej możliwości.
