Majątek spółki z o.o.
Witam Cię serdecznie na moim blogu – Zoo w świecie spółek !
Dzisiejszy wpis będzie pierwszym z kategorii stosunków majątkowych w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Składniki mienia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Żeby mówić o mieniu spółki, należy zrozumieć, co kryje się pod jego pojęciem. Pod pojęciem mienia należy rozumieć ogół podmiotowych praw majątkowych. No dobrze, ale większość czytelników i tak nie rozumie, co kryje się pod tak skonstruowaną definicją. Kodeks cywilny zawiera definicję legalną przywołanego pojęcia. Art. 44 k.c. stanowi, że mieniem jest własność i inne prawa majątkowe.
W odróżnieniu od mienia (na które składają się wyłącznie dodatnie składniki), pojęcie majątku obejmuje zarówno prawa, jak i majątkowe obowiązki danego podmiotu. Spółka z o.o. posiadając osobowość prawną, może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Skutkuje to tym, że przedmioty majątkowe nabyte przez spółkę wchodzą do składu mienia spółki. Podkreślić należy, że majątek spółki z o.o. nie jest majątkiem wspólników. Pobranie przez wspólników świadczeń z majątku spółki, musi być dokonane na podstawie przepisów ustawy. W braku takiej podstawy dojdzie do tzw. bezprawnej wypłaty (szerzej na ten temat tutaj).
Udziały w kapitale zakładowym, które przysługują wspólnikom, nie przekładają się bezpośrednio na prawo dysponowania składnikami mienia spółki z o.o. Tylko w przypadku umorzenia udziału za wynagrodzeniem, bądź podziału masy likwidacyjnej w toku likwidacji spółki, udziały mogą stanowić podstawę do wydania wspólnikom ekwiwalentu pieniężnego odpowiadającego części majątku spółki przypadającego na te udziały.
Patrząc na strukturalny podział majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, możemy wyróżnić:
- Kapitał zakładowy,
- kapitał zapasowy,
- kapitały rezerwowe,
- inne fundusze spółki o konkretnym przeznaczeniu,
- pozostały majątek spółki.
Biorąc pod uwagę dynamikę obrotu gospodarczego, przynależność danego składnika mienia spółki do którejś z powyższych grup, niejednokrotnie będzie miała (szczególnie w odniesieniu do pieniędzy oraz rzeczy zamiennych) charakter czysto umowny.
Z księgowego punktu widzenia, kontrolowane przez spółkę zasoby majątkowe dzielimy na:
1) Aktywa trwałe (rzeczowe aktywa trwałe oraz prawa majątkowe na dobrach niematerialnych, nadające się do wykorzystania gospodarczego lub znajdujące się w budowie, o okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok). Możemy do nich zaliczyć w szczególności:
a) nieruchomości (w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, lokale będące odrębną własnością, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub lokalu użytkowego),
b) maszyny i urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
c) ulepszenia w obcych środkach trwałych,
d) żywy inwentarz,
e) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, koncesje, licencje,
f) wartość firmy,
g) prawa do wynalazków, patentów, wzorów użytkowych, znaków towarowych,
h) know-how,
i) należności długoterminowe.
2) Aktywa obrotowe, czyli:
a) aktywa rzeczowe, przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (materiały służące do zużycia na własne potrzeby, wyroby i usługi zdane do sprzedaży lub pozostające w toku produkcji, półprodukty, towary nabyte w celu odsprzedaży),
b) aktywa finansowe, płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe, prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub wymiany instrumentów finansowych),
c) należności krótkoterminowe, obejmujące należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,
d) rozliczenia międzyokresowe, trwające nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Zarząd oraz dysponowanie mieniem spółki
Zgodnie z przepisami, organem posiadającym kompetencje do reprezentowania spółki jest zarząd. Nad tym organem ciąży obowiązek sprawowania pieczy nad majątkiem spółki. Oprócz zarządu spółkę mogą reprezentować przedstawiciele (pełnomocnicy, prokurenci, likwidatorzy, kuratorzy itd.). W niektórych przypadkach przed dokonaniem czynności rozporządzających składnikami mienia, bądź powodującymi nabycie określonych praw, zarząd spółki (lub inni reprezentanci) powinien legitymować się uchwałą wspólników, bowiem jej brak skutkować będzie nieważnością danej czynności. Dotyczy to:
- zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego,
- nabycia i zbycia nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w innych środkach trwałych za cenę przewyższającą 1/4 kapitału zakładowego, nie niższą od 50 tys. zł, o ile umowa w tym przedmiocie będzie zawarta przed upływem dwóch lat od dnia zarejestrowania spółki, chyba że czynność prawna była przewidziana w umowie spółki,
- zawarcia przez spółkę z członkiem rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub prokurentem umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy.
Istnieje także możliwość „uzdrowienia” nieważnej czynności prawnej, jeżeli zgoda zostanie wyrażona już po dokonaniu jednej z powyższych czynności, o ile nastąpi to w terminie dwóch miesięcy od dnia dokonania danej czynności.
W niektórych sytuacjach przepisy wyłączają kompetencje zarządu do reprezentowania spółki. Następuje to w stosunkach z określonymi osobami. W umowie między spółką, a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza. Zasada nie znajduje zastosowania w sytuacji, gdy wspólnik tworzy zarazem jednoosobowy zarząd spółki. W tym przypadku wspólnik jest uprawniony do reprezentowania spółki przy dokonywaniu czynności z samym sobą, ale czynność prawna wymaga zachowania formy aktu notarialnego.
Mam do Pana takie pytanie, które mnie nurtuje ze względów naukowych – czy spółki w organizacji (etap funkcjonowania spółek kapitałowych w okresie między podpisanie przez wspólników umowy bądź statutu a a formalnym wpisem tych rodzajów spółek do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego) mogą podlegać łączeniu?
Pani Moniko,
moim zdaniem nie ma ku temu przeszkód.
Proszę zwrócić uwagę, że Kodeks spółek handlowych nie zawiera normy, która wprost zakazywałaby łączenia się spółek kapitałowych w organizacji. Niemniej jednak, przy łączeniu spółek kapitałowych w organizacji musimy brać pod uwagę kilka ograniczeń.
W doktrynie pojawiają się rozbieżności w kwestii zdolności łączeniowej spółek kapitałowych w organizacji. Jednak moim zdaniem, nie można mówić o braku zdolności łączeniowej tego typu spółek. Spółki kapitałowe w organizacji posiadają zdolność połączeniową.
W odniesieniu do tego typu spółek, należy odpowiednio stosować przepisy art. 491-516 Kodeksu spółek handlowych. Z praktycznego punktu widzenia, spółka kapitałowa w organizacji powinna być spółką przejmującą. Natomiast w związku z faktem, iż spółka kapitałowa w organizacji nie jest wpisana do rejestru, to moment połączenia oraz towarzyszące mu wykreślenie spółki przejmowanej z właściwego rejestru, nie może nastąpić wcześniej, niż po wpisie spółki kapitałowej w organizacji do rejestru KRS.
Czy zarząd poprzez sprawowanie pieczy nad majątkiem spółki jest również jego właścicielem?
Pani Zuzanno,Zacznę od wyjaśnienia, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest podmiotem, który posiada osobowość prawną. Skutkuje to możliwością nabywania przez spółkę praw i zaciągania zobowiązań. Posiadanie osobowości prawnej powoduje, że nabyte przez spółkę przedmioty mająkowe wchodzą w skład jej majątku.
Owe przedmioty majątkowe mogą wejść w posiadanie spółki wskutek m.in. działania jej organów, pełnomocników i przedstawicieli ustawowych, ale przede wszystkim wspólników, którzy zawierając pierwotną umowę spółki wnoszą wkłady na pokrycie kapitału zakładowego.
Majątek spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zarówno ten "pierwotny", którego źródłem jest kapitał zakładowy, jak i zgromadzony w skutek późniejszych działań, nie jest majątkiem wspólników, a tym bardziej zarządu spółki. Fakt ten powoduje, że wszystkie świadczenia, które wspólnicy pobierają z majątku spółki muszą mieć wyraźną podstawę w przepisach.
Trzeba podkreślić, że członkowie zarządu mogą się narazić na odpowiedzialność za dokonanie bezprawnych wypłat z kapitału zakładowego spółki.
Zarząd spółki z o.o. jest tylko dysponentem jej majątku. Jest to organ, który posiada kompetencje do reprezentowania spółki i prowadzenia jej spraw. Nie powoduje to, że z tutułu posiadanych uprawnień staje się właścicielem majątku spółki. Zarząd co do zasady sprawuje pieczę nad majątkiem spółki, można go tutaj porównać do pełnomocnika, który oczywiście dokonuje czynności w imieniu i na rzecz mocodawcy, np. zarządza majątkiem, ale nie sprawia to, że jest właścicielem majątku.
Pozdrawiam
Bartosz Świniarski
Szukam odpowiedzi na pytanie czy spółka z o.o. musi mieć majątek, żeby prowadzić działalność. Czy np. US może się przyczepić, że taka spółka działa a w majątku nie ma nawet komputera.
Panie Grzegorzu, żeby założyć spółkę z o.o. już na samym początku musimy dysponować odpowiednim majątkiem, bowiem minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 5 tys. zł.
To, że polski ustawodawca przyjął zasadę formalnej stałości kapitału zakładowego, nie oznacza, że fundusz ten jest nienaruszalną rezerwą.
Środki wniesione na pokrycie kapitału zakładowego mogą być wykorzystywane przez spółkę w toku działalności, a nawet zużywane. Ustawodawca w celu ochrony kapitału zakładowego ustanowił pewne zakazy m.in. w art. 158 § 2 k.s.h; art. 189 § 1 k.s.h.; art. 189 § 2; art. 190 k.s.h. oraz art. 200 § 2 k.s.h.
Środki zgromadzone w kapitale zakładowym mogą być użyte w celu rozpoczęcia działalności spółki, m.in. przeznaczone na zakup odpowiedniego sprzętu lub regulowanie bieżących należności. Przy minimalnym kapitale zakładowym, czyli, niewielkim majątku spółki ważne jest, aby monitorować, czy łączna kwota długów spółki nie przekracza tego majątku, ponieważ jedną z przesłanek prowadzących do zgłoszenia upadłości spółki jest fakt zadłużenia spółki przekraczającego jej majątek.
W postępowaniu przed sądem rejestrowym nie musimy przedstawiać dowodów na faktyczne wniesienie wkładów na kapitał zakładowy. Przedstawiamy jedynie oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały wniesione w całości.
Z drugiej strony w toku postępowania o nadanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP) organy administracji skarbowej mogą zażądać przedstawienia dowodów dokonania wpłat na kapitał lub dowodów wniesienia wkładów niepieniężnych. Mogą to być np. dowody przelewów bankowych lub dowody i raporty kasowe. Przy wkładach niepieniężnych konieczne będzie przedstawienie umowy spółki i innych umów zawartych między spółką a wspólnikiem, przenoszących prawa.
Dla pełnej rejestracji w charakterze podatnika lub płatnika oraz w zakresie statystyki publicznej do urzędu skarbowego należy przekazać tzw. dane uzupełniające. Są to dodatkowe informacje zawierające m.in. numer rachunku bankowego lub miejsca prowadzenia działalności. Dane te składa się na formularzu NIP-8.
W zgłoszeniu podajemy m.in.:
Dla urzędu skarbowego: skróconą nazwę (firmę); wykaz rachunków bankowych; adresy miejsc prowadzenia działalności; dane prowadzącego dokumentację rachunkową, w tym jego NIP; adres miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej; dane kontaktowe; dane dotyczące poszczególnych wspólników, w tym ich identyfikatory podatkowe (w przypadku osobowej spółki handlowej).
Dla Głównego Urzędu Statystycznego: przewidywaną liczbę pracowników; formę własności na podstawie procentowego udziału własności w ogólnej wartości kapitału; powierzchnię ogólną gospodarstw rolnych i użytków rolnych; dane kontaktowe.
Dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: nazwę skróconą płatnika; datę powstania obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne; wykaz rachunków bankowych; adres do korespondencji; adres prowadzenia działalności; dane dotyczące poszczególnych wspólników (w przypadku osobowej spółki handlowej).
W razie dalszych pytań zapraszam do kontaktu mailowego.
Pozdrawiam!