Odpowiedzialność wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Witam Cię serdecznie na moim blogu – Zoo w świecie spółek !
Wspólnicy spółki z o.o. prócz przypadków, kiedy odpowiadają za zobowiązania spółki (więcej tutaj), ponoszą także odpowiedzialność wobec samej spółki, na czym skupię się w dzisiejszym wpisie.
Odpowiedzialność za wniesienie wkładu niepieniężnego mającego wady
Zasady odpowiedzialności za wady wkładu niepieniężnego reguluje art. 14 § 2 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli wspólnik wniósł wkład niepieniężny mający wady, jest on zobowiązany do wyrównania spółce z o.o różnicy między wartością przyjętą w umowie albo statucie spółki a zbywczą wartością wkładu. W zdaniu drugim powyższego przepisu jest wskazane, że mowa albo statut spółki może przewidywać, że spółce przysługują wówczas także inne uprawnienia. Ten przepis ma zastosowanie do wnoszenia aportów już na etapie tworzenia spółki, ale także do wnoszenia ich do spółki już istniejącej, w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego.
Powyższa odpowiedzialność wiąże się z osobą, nie z udziałem. Podmiotem, który ponosi odpowiedzialność jest wspólnik, który wniósł wkład niepieniężny obarczony wadą. Nie ma tutaj zastosowania art. 186 § 1 k.s.h., odnoszący się do odpowiedzialności solidarnej zbywcy i nabywcy za świadczenia należne spółce ze zbytego udziału. Z uwagi, że jest to odpowiedzialność wobec samej spółki, tylko spółka może dochodzić wyrównania wspomnianej różnicy wartości wkładu. Wniesienie wadliwego wkładu niepieniężnego nie spowoduje odpowiedzialności wobec innych wspólników oraz wierzycieli spółki z o.o.
Wskazana wyżej odpowiedzialność ma charakter absolutny, bowiem wspólnik poniesie ją niezależnie od swojej winy oraz wiedzy o wadzie, a także niezależnie od tego, czy swoim działaniem/zaniechaniem przyczynił się do powstania wady. Ponadto, umowa spółki nie może zwolnić wspólnika od powyższej odpowiedzialności. Odpowiedzialność ta posiada zbliżony charakter do odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne, uregulowanej w Kodeksie cywilnym. Z uwagi na to, że odpowiedzialność wspólnika została uregulowana w sposób specyficzny, przepisy dotyczące rękojmi mogą zostać odpowiednio zastosowane na podstawie art. 2 k.s.h., ale tylko w ograniczonym zakresie – m.in. w odniesieniu do pojęcia wad.
Kodeks spółek handlowych nie zawiera definicji pojęcia wad, które zostało zdefiniowane w Kodeksie cywilnym, w przepisach dotyczących rękojmi. Biorą powyższe pod uwagę, wady aportu mogą przybrać dwie postaci:
- wady fizyczne,
- wady prawne.
Wada fizyczna polega na tym, że powoduje ona zmniejszenie wartości lub użyteczności rzeczy ze względu na cel określony w umowie spółki z o.o. albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia rzeczy. Wada fizyczna występuje także, kiedy dana rzecz nie posiada właściwości, o których istnieniu zapewniał wspólnik lub gdy rzecz została wydana w stanie niekompletnym.
Wada prawna zachodzi wówczas, kiedy rzecz nie stanowi własności wspólnika, bądź jest obciążona prawem osoby trzeciej. Jeżeli jako aport zostało wniesione inne prawo niż prawo własności rzeczy, wada będzie polegała na tym, że takie prawo już nie istnieje, np. jeżeli wspólnik wniesie jako aport prawo do znaku towarowego, ale na skutek nieużywania znaku, prawo wygasło.
Odpowiedzialność wspólnika polegająca na wyrównaniu różnicy między wartością udziału przyjętą w umowie (lub też w oświadczeniu wspólnika o objęciu udziałów, bądź oświadczeniu o przystąpieniu do spółki i objęciu udziałów), a jego wartością zbywczą, wynika z faktu, że w konsekwencji tej różnicy kapitał zakładowy spółki nie ostał w całości pokryty wniesionymi wkładami. Wartość zbywcza to wartość rynkowa wkładu dotkniętego wadą, ustalana na dzień jego objęcia.
Wyrównanie powyższej różnicy powinno co do zasady nastąpić w drodze świadczenia pieniężnego. W pewnych przypadkach postać tego świadczenia może przybrać charakter niepieniężny, jednak takie świadczenie powinno spełniać łącznie trzy przesłanki:
- powinno być świadczeniem dokonanym przez wspólnika na rzecz spółki,
- powinno wyrównywać powyższą różnicę, ustaloną na dzień objęcia udziałów,
- nie może ono prowadzić do tzw. podmiany aportu – zastąpienia jednego wkładu innym.
Zdanie drugie omawianego przepisu przyznaje możliwość określenia w umowie spółki z o.o. innych uprawnień spółki wobec wspólnika, który wniósł wadliwy wkład. Spółka może domagać się realizacji tego uprawnienia obok żądania wyrównania różnicy wartości. Te dodatkowe uprawnienia mogą polegać m.in. na żądaniu naprawienia wyrządzonej szkody lub żądaniu zapłaty kary umownej, a także uprawnieniu spółki do przymusowego umorzenia udziałów wspólnika.
Uprawnienie spółki do żądania wyrównania wartości wadliwego wkładu ma postać roszczenia majątkowego. Roszczenie to ulega przedawnieniu z upływem 10 lat. Termin przedawnienia biegnie od dnia wniesienia wkładu. W tym przypadku nie można przyjąć trzyletniego terminu przedawnienia, ponieważ nie jest to roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Odpowiedzialność za wniesienie wkładu niepieniężnego, którego wartość została zawyżona
Kolejnym przypadkiem odpowiedzialności wspólnika wobec spółki jest przypadek, w którym wartość niepieniężnych wkładów została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki. Wspólnik, który dopuścił się wniesienia takiego wkładu oraz członkowie zarządu, którzy wiedzieli o tym i dokonali zgłoszenia spółki do rejestru, odpowiadają solidarnie wobec spółki. Osoby te są zobowiązane wyrównać brakującą wartość. Odpowiedzialność ta występuje zarówno na etapie tworzenia spółki, jak i w przypadku pokrycia podwyższonego kapitału zakładowego.
Podobnie jak w poprzednim przypadku odpowiedzialność wspólnika nie zależy od jego winy, wiedzy o zawyżeniu wartości wkładu, a także dobrej czy złej wiary. Odpowiedzialność członków zarządu uzależniona jest od posiadanej przez nich wiedzy o zawyżeniu wartości wkładu, a także winy, która przybiera postać winy umyślnej. Dla zaistnienia odpowiedzialności członków zarządu, nie wystarczy jedynie wykazania ich niedbalstwa. Przepisy odnoszące się do tej odpowiedzialności mają charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza że osoby te nie mogą być od niej zwolnione. Trzeba podkreślić, że nie każde zawyżenie będzie skutkować powstanie owej odpowiedzialności. Przepisy wskazują bowiem na znaczne zawyżenie wartości wkładu.
Zasadniczo wyrównanie spółce brakującej wartości ma postać świadczenia pieniężnego. W związku z tym uprawnienie spółki do żądania wyrównania ulega przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wniesienia wkładów do spółki.
Odpowiedzialność za bezprawne wypłaty
Kolejnym przypadkiem, kiedy wspólnik może odpowiadać wobec spółki jest sytuacja nieprawidłowości w zakresie świadczeń spółki na rzecz wspólników. Zgodnie z przepisami, wspólnik który otrzymał bezprawnie wypłatę, obowiązany jest do jej zwrotu. Członkowie organów, którzy ponoszą odpowiedzialność za wypłatę takiego świadczenia, odpowiadają za jego zwrot solidarnie z osobą, która je otrzymała. Pojęcie bezprawnych wypłat obejmuje każdą wypłatę, która jest sprzeczna z przepisami prawa lub postanowieniami umowy spółki.
Ponadto, gdy zwrotu nie można uzyskać ani od odbiorcy, ani od osób odpowiedzialnych za wypłaty i jednocześnie doszło do ubytku w majątku spółki, wymaganym do pełnego pokrycia kapitału zakładowego, odpowiedzialność może być rozszerzona na pozostałych wspólników. Pozostali wspólnicy odpowiadają w stosunku do swoich udziałów. Ich odpowiedzialność ma miejsce niezależnie od winy lub wiedzy o bezprawnej wypłacie, nie ma ona również charakteru odpowiedzialności solidarnej. Odpowiadają oni w stosunku do swoich udziałów za całość ubytku w majątku, który jest potrzebny do pokrycia kapitału zakładowego.
Podobnie jak we wcześniejszych przypadkach, odpowiedzialność ta ma charakter bezwzględny, co oznacza że nie można się od niej zwolnić. Roszczenia spółki wobec osób zobowiązanych do zwrotu bezprawnych wypłat ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia wypłaty. W przypadku odbiorcy, który wiedział o bezprawności otrzymanej wypłaty – przedawnienie następuje z upływem 10 lat.
