Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki z o.o.

Odpowiedzialność wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Witam Cię serdecznie na moim blogu – Zoo w świecie spółek !

Dzisiaj kilka słów o kwestii odpowiedzialności wspólników spółki z o.o. Postaram się odpowiedzieć na pytanie, czy mogą oni odpowiadać za zobowiązania spółki.

Zgodnie z ogólną zasadą, wyrażoną w art. 151 § 4 kodeksu spółek handlowych wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Przepis ten wyłącza odpowiedzialność osobistą wspólników za zobowiązania spółki, co wynika z zasady pełnej odpowiedzialności spółki z o.o. za jej zobowiązania. Wynika to z faktu, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest odrębnym (od wspólników) podmiotem prawa, który ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania, całym swoim majątkiem.

W tej sytuacji, określenie rodzaju spółki – jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, może budzić wątpliwości. Określenie to jest nieadekwatne do zasad ponoszenia odpowiedzialności, ponieważ wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. w sposób ograniczony – o czym za chwilę.

Ograniczenie odpowiedzialności osobistej może iść w dwóch kierunkach, może ona zostać ograniczona do:

określonej masy majątkowej dłużnika;
pewnej ograniczonej kwotowo wysokości.

Ograniczona osobista odpowiedzialność wspólników występuje w przypadku spółek osobowych, w szczególności w przypadku komandytariuszy spółki komandytowej. Odpowiadają oni w sposób ograniczony do wysokości sumy komandytowej. Partnerzy spółek partnerskich również odpowiadają w sposób ograniczony, ponieważ nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z wykonywania w spółce wolnego zawodu przez pozostałych partnerów oraz za zobowiązania osób zatrudnionych w spółce i podlegających kierownictwu innych partnerów, mieszczące się w zakresie przedmiotu działalności spółki.

Wspólnicy spółki z o.o. nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki w sposób ograniczony, w powyższym rozumieniu. W tym przypadku ograniczoną odpowiedzialności wspólników należy traktować, jako ryzyko ekonomiczne, które ponosi wspólnik wnosząc wkład do spółki. Ryzyko ponoszone przez wspólników ogranicza się do wartości wniesionego wkładu. Wkład, wchodząc do majątku spółki, stanowi źródło zaspokojenia jej wierzycieli.

Zgodnie z przytoczoną wyżej zasadą, wspólnik nie ponosi osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Jednak możemy spotkać się z pewnymi odstępstwami od tej zasady, wynikającymi z uregulowań szczególnych z kodeksu spółek handlowych oraz odrębnych ustaw.

Te szczególne przypadki, gdy wspólnik będzie odpowiadał za zobowiązania spółki wiążą się z dwoma sytuacjami:

odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji,
odpowiedzialności za zobowiązania spółki w razie przekształcenia i połączenia spółki.

Takie szczególne przypadki należy odróżnić od sytuacji, kiedy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki z racji pełnionej w spółce funkcji. Wtedy, choćby funkcjonariuszem był wspólnik, odpowiada on osobiście za zobowiązania spółki jako tenże funkcjonariusz.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji

O spółce z o.o. w organizacji pisałem tutaj. Spółka w organizacji jest pewnym przejściowy stadium, istniejącym od chwili zawarcia umowy spółki. Spółka w organizacja wyposażona jest w podmiotowość prawną, co oznacza, że może ona we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.

Za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji dopowiada przede wszystkim sama spółka, całym swoim majątkiem. Solidarną odpowiedzialność ze spółką ponoszą osoby, które działały w jej imieniu (członkowie zarządu, pełnomocnicy powołani uchwałą uchwałą wspólników). Ponoszą oni odpowiedzialność całym swoim majątkiem osobistym, bez żadnych ograniczeń.

Ponadto za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji odpowiadają również wspólnicy działający w jej imieniu. Odpowiadają oni solidarnie wraz ze spółką i osobami działającymi w jej imieniu. Wspólnicy odpowiadają w tym przypadku całym swoim majątkiem, do kwoty wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów. W tym przypadku odpowiedzialność wspólników zależy od faktu, czy wnieśli oni w całości wkłady na pokrycie objętych udziałów. Odpowiedzialność powstaje tylko, gdy wspólnik nie wniósł w ogóle, bądź wniósł wkład jedynie w części.

Z racji tego, że wspólnicy odpowiadają solidarnie ze spółką w organizacji oraz osobami działającymi w jej imieniu, wierzyciel spółki może dokonać wyboru, czy żądać spełnienia świadczenia przez każdego dłużnika z osobna, wszystkich lub niektórych łącznie. Zaspokojenie wierzyciela przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych. Wierzyciel może także w pierwszej kolejności żądać zaspokojenia z majątku osobistego wspólnika (do wysokości niewniesionego wkładu), bez wcześniejszego sięgania do majątku spółki.

Jeżeli chodzi o zaległości podatkowe spółki z o.o. w organizacji, wspólnicy odpowiadają na zasadach określonych w art. 116 ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem:

Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:
1) nie wykazał, że: a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, albo b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Jeżeli obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał i istniał wyłącznie w czasie, gdy prowadzona była egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, uznaje się, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu, o którym mowa powyżej.
Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a ordynacji podatkowej, powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
Za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po likwidacji spółki, za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po likwidacji spółki, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe po likwidacji spółki, odpowiadają osoby pełniące obowiązki członka zarządu w momencie likwidacji spółki.
W przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany.
Powyższe zasady stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki w razie połączenia

Kolejnym przypadkiem, kiedy wspólnik spółki z o.o. może ponosić odpowiedzialność za jej zobowiązania jest połączenie z udziałem spółki osobowej, w taki sposób, że spółka osobowa zostaje przejęta przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub w taki sposób, że dochodzi do powstania nowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Fakt połączenia powoduje, że wspólnicy przejmowanej spółki (bądź łączących się przez zawiązanie nowej spółki) stają się wspólnikami spółki przejmującej (bądź nowo zawiązanej). Z momentem połączenia wspólnicy spółki osobowej (bądź kilku) stają się wspólnikami spółki z o.o. Jednakże wspólnicy łączącej się spółki osobowej odpowiadają na zasadach dotychczasowych, subsydiarnie (czyli wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się bezskuteczna) wobec wierzycieli spółki, solidarnie ze spółką przejmującą albo nowo powstałą, za zobowiązania spółki osobowej, które powstały przed dniem połączenia.

Warto podkreślić, że ponoszenie przez wspólników odpowiedzialności na zasadach dotychczasowych zostało ograniczone w czasie. Odpowiedzialność ta została ograniczona do okresu trzech lat od dnia połączenia. W tym czasie, w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (przejmującej albo nowo powstałej) istnieją dwie grupy zobowiązań:

te, które powstały po dniu połączenia się, za które wspólnicy nie odpowiadają osobiście,
oraz te, które powstały przed dniem połączenia, za które ponoszą osobistą odpowiedzialność byli wspólnicy spółki osobowej.

Dotychczasowi wspólnicy spółki osobowej odpowiadają również na wyżej wskazanych zasadach, w sytuacji utraty przez nich członkostwa w spółce z o.o.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki w razie przekształcenia

Drugą szczególną sytuacją, kiedy wspólnik spółki z o.o. odpowiada za zobowiązania spółki, jest fakt dokonania przekształcenia spółki osobowej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. W wyniku przekształcenia wspólnicy dotychczasowej spółki osobowej stają się wspólnikami spółki z o.o, w związku z czym nie odpowiadają osobiście za zobowiązania te spółki. Jednakże w kontekście zobowiązań dotychczasowej spółki osobowej, które powstały przed dniem przekształcenia, wprowadzono zasadę kontynuacji dotychczasowej odpowiedzialności. Powoduje to, że wspólnicy odpowiadają solidarnie z przekształconą spółką za zobowiązania, które powstały przed dniem przekształcenia.

Powyższa zasada została wprowadzona, aby uniemożliwić uniknięcie odpowiedzialności w drodze przekształcenia się spółki. Oznacza to, że wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem, subsydiarnie, bez ograniczeń, solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania powstałe przed dniem przekształcenia. Podobnie jak w przypadku połączenia, odpowiedzialność wspólników na dotychczasowych zasadach została ograniczona, do okresu trzech lat od dnia przekształcenia.

Ostatni szczególny przypadek, kiedy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki z o.o., występuje w razie przekształcenia przedsiębiorcy, będącego osobą fizyczną, wykonującą działalność gospodarczą we własnym imieniu, w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Analogicznie jak w powyższych przypadkach, osoba fizyczna staje się z dniem przekształcenia wspólnikiem przekształconej spółki i odpowiada solidarnie wraz ze spółką z o.o. za zobowiązania przedsiębiorcy powstałe przed dniem przekształcenia, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Podobnie jak w opisywanych wcześniej przypadkach, odpowiedzialność wspólnika została ograniczona do trzech lat od dnia przekształcenia.