Prawo wspólnika do zwrotu dopłat

Witam Cię serdecznie na moim blogu – Zoo w świecie spółek !

Aby mówić o prawie wspólnika do zwrotu dopłat, najpierw musi pojawić się obowiązek do ich uiszczenia. Obowiązek dokonania dopłat musi zostać przewidziany w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a następnie wspólnicy muszą podjąć uchwałę o wykonaniu przedmiotowego obowiązku. Jeżeli umowa spółki nie zawiera odmiennych postanowień, wspólnicy w drodze uchwały mogą zadecydować również o zwrocie dokonanych wcześniej dopłat.

Co ważne, po stronie wspólników roszczenie o zwrot dopłat pojawi się dopiero w momencie podjęcia uchwały o ich zwrocie. Wspólnik, który wywiązał się z nałożonego przez umowę spółki obowiązku, musi zdawać sobie sprawę, że dopóki nie zachodzą przesłanki do zwrotu dopłat, dopóty nie będzie mógł domagać się ich zwrotu.

Kwestię zwrotu dopłat reguluje art. 179 Kodeksu spółek handlowych. Jednak z analizy treści art. 178 § 1 ksh zdanie drugie, w brzmieniu „Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, do dopłat tych stosuje się przepisy § 2 oraz art. 179.” wynika, że przepis art. 179 ma charakter dyspozytywny. Taki zabieg ustawodawcy może budzić pewne wątpliwości, bowiem wymienione w tym przepisie warunki dopuszczalności dokonania zwrotu dopłat mają na celu ochronę interesów wierzycieli spółki z o.o., zatem powinny mieć charakter bezwzględnie obowiązujący.

Dyspozytywny charakter przywołanego przepisu prowadzi do wniosku, że zwrot dopłat jest możliwy (o ile zezwala na to umowa spółki) także w sytuacji, kiedy są one wymagane na pokrycie straty bilansowej, wykazanej w sprawozdaniu. Co więcej, nie ma obowiązku ogłoszenia o zamierzonym zwrocie dopłat. Umowa spółki może przewidywać również krótszy termin od dnia ogłoszenia na dokonanie przedmiotowego zwrotu.

Na podstawie art. 228 pkt 5 ksh oraz zgodnie z dyspozytywnym przepisem art. 179 ksh, do przesłanek zwrotu dopłat zaliczamy:

1. podjęcie uchwały o zwrocie dopłat;

2. brak wymagalności dopłat na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym;

3. upływ miesiąca od dnia ogłoszenia o zamierzonym zwrocie.

Jak widać z analizowanych przepisów, zwrot dopłat może zostać dokonany tylko i wyłącznie w drodze podjęcia uchwały wspólników. Kompetencja wspólników w tym przedmiocie wynika z art. 228 pkt 5 ksh. Oczywiście umowa spółki z o.o. może przewidywać, że dokonane dopłaty mają charakter bezzwrotny, wyłączając tym samym możliwość ich zwrotu.

W przypadku, kiedy umowa spółki będzie przesądzać o bezzwrotnym charakterze dopłat, a wspólnicy mimo to podejmą uchwałę w przedmiocie zwrotu, wówczas tego typu uchwała, pozostająca w sprzeczności z umową spółki może zostać zaskarżona na podstawie art. 249 ksh w drodze powództwo o jej uchylenie.

Uchwała o zwrocie dopłat może zostać podjęta również poza zgromadzeniem wspólników w trybie art. 227 § 2 ksh. Zgodnie z tym przepisem, bez odbycia zgromadzenia wspólników mogą być powzięte uchwały, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być powzięte, albo na głosowanie pisemne.

Trzeba zaznaczyć, że w sytuacji wystąpienia straty finansowej, która zostanie wykazana w sprawozdaniu finansowym spółki i przy jednoczesnym stwierdzeniu, że kapitał zakładowy nie jest w pełni pokryty, wówczas zwrot dopłat nie jest dopuszczalny. Jest to spowodowane tym, że na mocy art. 189 § 2 ksh wspólnicy nie mogą otrzymywać z jakiegokolwiek tytułu wypłat z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego.

Jeżeli wspólnicy podejmą uchwałę o zwrocie dopłat, przy jednoczesnym wystąpieniu braku pełnego pokrycia kapitału zakładowego, to w tym przypadku również powstanie roszczenie o ich zwrot, ale zarząd spółki z o.o. nie będzie mógł dokonać zwrotu do czasu uzyskania pełnego pokrycia kapitału zakładowego.

Zgodnie z art. 179 § 2 ksh zwrot dopłat jest możliwy dopiero po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki. Art. 5 § 3 ksh stanowi, że wymagane przez prawo ogłoszenia pochodzące od spółki są publikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Umowa spółki albo statut może nałożyć obowiązek ogłoszenia również w inny sposób.

Podkreślenia wymaga, że przepis art. 179 § 2 ksh wskazuje jedynie na ogłoszenie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki – i tutaj może pojawić wątpliwość odnośnie tego, czy przepis ten nie stanowi wyjątku od ogólnej zasady przewidzianej w art. 5 § 3 ksh. W doktrynie przeważa pogląd, że ogłoszenie o zamierzonym zwrocie dopłat powinno ukazać się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki, o ile pismo takie zostało wskazane w umowie spółki. Ewentualne wniesienie sprzeciwu przez wierzycieli spółki odnośnie planowanego zwrotu dopłat, nie stoi na przeszkodzie, aby takie wypłaty zostały zrealizowane na rzecz wspólników.