Witam Cię serdecznie na moim blogu – Zoo w świecie spółek !

 

Jednym ze sposobów zaskarżenia uchwał zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wniesienie powództwa o uchylenie uchwały.  Taką możliwość daje nam art.  249 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z tym przepisem uchwała wspólników, która pozostaje sprzeczna z umową spółki, bądź dobrymi obyczajami i godzi w interesy spółki lub ma na celu pokrzywdzenie wspólnika może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały. Trzeba tutaj wskazać, że zaskarżenie uchwały wspólników nie wstrzymuje postępowania rejestrowego. Sąd rejestrowy może jednakże zawiesić postępowanie po przeprowadzeniu rozprawy. Kolejnym ze sposobów zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników jest powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały.

Jak wspomniałem wyżej, zaskarżenie uchwały zgromadzenia wspólników może przybierać postać powództwa o jej uchylenie. Aby skutecznie zaskarżyć uchwałę w tym trybie powództwo musi być oparte o następujące przesłanki:

  1. uchwała musi być sprzeczna z umową spółki i godzić w interesy spółki;
  2. uchwała musi być sprzeczna z umową spółki i została podjęta w celu pokrzywdzenia wspólnika;
  3. uchwała musi być sprzeczna z dobrymi obyczajami i godzić w interesy spółki;
  4. uchwała musi być sprzeczna z dobrymi obyczajami i została podjęta w celu pokrzywdzenia wspólnika.

Zaskarżenie uchwały jest możliwe, jeżeli równocześnie spełnione zostaną przynajmniej dwie powyższe przesłanki.

Pokrzywdzenie wspólnika, jako przesłanka prowadząca do uchylenia uchwały może wystąpić, gdy wspólnicy podejmą uchwałę traktującą mniej korzystnie niektórych, bądź jednego ze wspólników. Pokrzywdzenie wspólników może wystąpić także w sytuacji prowadzenia polityki spółki niezgodnej z wolą wszystkich wspólników (zysku nie przeznacza się na wypłatę dywidendy, lecz wyłącznie na cele rozwojowe, inwestycje). Kolejnym przykładem może być uchwała prowadząca do przeinwestowania spółki. Przykładem pokrzywdzenia wspólników może się okazać także uchwała o rozwiązaniu spółki, w sytuacji kiedy część wspólników zajmuje się interesami konkurencyjnymi.

Co istotne samo pokrzywdzenie nie jest wystarczającą podstawą do uchylenia uchwały. W tym przypadku musi wystąpić zamiar pokrzywdzenia, czyli działanie wspólników musi nosić znamiona winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim. Drugą istotną kwestią jest to, że przesłanka pokrzywdzenia wspólnika musi wystąpić łącznie z jedną z dwóch kolejnych przesłanek:

  • sprzeczność uchwały z dobrymi obyczajami;
  • sprzeczność uchwały z umową spółki.

Kolejną przesłanką mogącą prowadzić do uchylenia uchwały jest naruszenie dobrych obyczajów. Dobre obyczaje to wszelkie normy moralne i zwyczajowe, stosowane w działalności gospodarczej. O naruszeniu dobrych obyczajów decyduje całokształt okoliczności towarzyszących podejmowaniu uchwały. Przede wszystkim chodzi tutaj o cel jej podjęcia, rodzące się w przyszłości konsekwencje, ale także sytuacja na danym rynku. Nie da się sztywno określić ram pojęciowych, definiujących naruszenie dobrych obyczajów. Rolą sądu będzie więc określić, czy w danym przypadku uchwała narusza dobre obyczaje. Uchyleniu będzie podlegała także uchwała, która łącznie z naruszeniem dobrych obyczajów godzi w interesy spółki.

Ostatnią występującą przesłanką jest sprzeczność uchwały z umową spółki. Przykładem tego typu działań może być niespełnienie wymaganego umową spółki kworum przy głosowaniu nad uchwałą.

Zgodnie z art.  250 ksh prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników przysługuje:

  1. zarządowi, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz poszczególnym ich członkom;
  2. wspólnikowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu;
  3. wspólnikowi bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w zgromadzeniu wspólników;
  4. wspólnikowi, który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad;
  5. w przypadku pisemnego głosowania, wspólnikowi, którego pominięto przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw.

Powództwo o uchylenie uchwały wspólników należy wnieść w terminie miesiąca od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie sześciu miesięcy od dnia powzięcia uchwały.

Podkreślenia wymaga fakt, że przepisy dotyczące zaskarżania uchwał są bezwzględnie obowiązujące, a co za tym idzie nie mogą być zmieniane w ramach postanowień umownych lub uchwały wspólników.

Kolejną ważną rzeczą jest to, że mimo literalnego brzmienia art. 252 § 1 ksh:

„Osobom lub organom spółki, wymienionym w art. 250, przysługuje prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą. Przepisu art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się”

– dopuścić należy możliwość powództwa o nieistnienie uchwały na podstawie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego, w sytuacji kiedy uchwała nie została podjęta przez zgromadzenie wspólników, ale przez zebranie osób, pozornie spełniające cechy zgromadzenia wspólników.

Jeżeli chodzi o powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników (art.  252 ksh), to tutaj przesłanką jego wytoczenia będzie sprzeczność z ustawą. Legitymacja do wytoczenia takiego powództwa przysługuje tym samym osobom i organom, które są uprawnione  do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników (art. 250 ksh). Termin do wniesienia powództwa wygasa z upływem sześciu miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie później niż z upływem trzech lat od dnia powzięcia uchwały. Upływ powyższych terminów nie wyłącza możliwości podniesienia zarzutu nieważności uchwały. W praktyce może zdarzyć się tak, że sąd będzie rozpatrywał nieważność uchwały pomimo upływu powyższych terminów, jeżeli w innym procesie wspólnik podniesie zarzut nieważności uchwały.

Sprawy o uchylenie oraz o nieważność uchwały nie są rozpoznawane przez są rejestrowy, a przez sąd procesowy. Zgodnie z art.  17 pkt 4² do właściwości sądów okręgowych należą sprawy o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Zgodnie z art.  458² §  1 pkt. 3 sądem właściwym do rozpoznania powyższego powództwa będzie sąd gospodarczy. Przepis ten wskazuje, że sprawami gospodarczymi są sprawy ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń, o których mowa w art. 291-300 i art. 479-490 ksh.

Art.  29 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2019.785 t.j. z dnia 2019.04.26) opłatę stałą w kwocie 5000 złotych pobiera się od pozwu w sprawie o:

  1. rozwiązanie spółki;
  2. wyłączenie wspólnika ze spółki;
  3. uchylenie uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki;
  4. stwierdzenie nieważności uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki;
  5. ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwały organu spółki;
  6. uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy;
  7. stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia obligatariuszy.

Jeżeli decydujemy się na zaskarżenie kilku uchwał zgromadzenia wspólników, to musimy pamiętać, że sąd pobierze opłatę zwielokrotnioną w zależności od ilości uchwał.

W sporach dotyczących uchylenia uchwały spółkę reprezentuje zarząd, o ile w tym celu nie ustanowiono pełnomocnika (w drodze uchwały wspólników). Może zdarzyć się tak, że zarząd nie może reprezentować spółki, ponieważ to on zaskarża uchwałę wspólników (zarząd nie może występować po obu stronach procesu). Jeżeli tak się stanie i jednocześnie nie powołano pełnomocnika, wówczas sąd właściwy do rozpoznania powództwa wyznaczy kuratora do działania za spółkę.

Istotną kwestią z punktu widzenia procesowego jest możliwość zabezpieczenia powództwa o uchylenie uchwały, zmierzające do wstrzymania wykonania uchwały powziętej przez zgromadzenie wspólników. Zgodnie z art.  7301  kpc udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę.

W tym przypadku zabezpieczenie powinno polegać na wstrzymaniu wykonania zaskarżonej uchwały, bowiem zarząd nie będzie mógł skutecznie wykonać zaskarżonej uchwały, a co za tym idzie stan prawny pozostanie niezmieniony.

Istotną kwestią jest to, czy prawo do wytoczenia powództwa przysługuje również byłym członkom organów spółki z o.o. W tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów SN z 1 marca 2007 r. (sygn. akt III CZP 94/06) stwierdzając, że osobie odwołanej ze składu organu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie przysługuje legitymacja do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą.

Prawo do zaskarżenia uchwały przysługuje wspólnikowi, jeżeli głosował przeciw uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu. Jeżeli w protokole pominięto sprzeciw wspólnika, wspólnik może wytoczyć powództwo i dowodzić, że sprzeciw zgłosił. Współwłaściciele udziału mogą zaskarżyć uchwałę łącznie, bądź przez powołanego wspólnie dla nich przedstawiciela. Jeżeli wspólnik w sposób bezzasadny nie został dopuszczony do udziału w zgromadzeniu wspólników, może zaskarżyć uchwałę, gdy jego nieobecność wynikła z winy spółki.

Wspólnicy, którzy nie uczestniczyli w zgromadzeniu wspólników mają możliwość zaskarżenia uchwał, jeżeli zgromadzenie zostało zwołane wadliwie albo na zgromadzeniu powzięto uchwały w sprawach, które nie były objęte porządkiem obrad. Uprawnienie to przysługuje także wspólnikowi, który uczestniczył w zgromadzeniu wspólników i głosował w sprawach dla niego istotnych, po czym opuścił zgromadzenie, a następnie przegłosowano uchwałę nieobjętą porządkiem obrad. Warto zaznaczyć, że wspólnikowi przysługuje także prawo do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników o umorzeniu jego udziałów.

Uchwała zgromadzenia wspólników pozostaje w sprzeczności z ustawą, jeśli jej treść, tryb podjęcia, czy też forma są niezgodne z przepisami ustaw (nie chodzi tutaj tylko i wyłącznie o przepisy kodeksu spółek handlowych, ale wszystkich ustaw). Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 kodeksu cywilnego czynność prawna sprzeczna z ustawą, bądź mająca na celu obejście ustawy, jak również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Z drugiej strony art. 252 § 1 ksh wskazuje tylko na nieważność uchwał sprzecznych z ustawą. Jednakże naruszenie przez uchwałę zasad współżycia społecznego może być rozpatrywane w ramach klauzuli dobrych obyczajów wskazanej w art. 249 § 1 ksh. Klauzula ta może stanowić podstawę do uchylenia uchwały zgromadzenia wspólników, jeśli jednocześnie ma na celu pokrzywdzenie wspólnika lub godzi w interesy spółki.

Jak już wspomniałem wcześniej art. 189 kpc nie znajduje zastosowania przy powództwie o stwierdzenie nieważności uchwały. Z tego względu powód nie musi wykazywać swojego interesu prawnego w zaskarżeniu tejże uchwały. Legitymację czynną do wytoczenia powództwa mają tylko osoby wymienione w art. 250 ksh, z tego względu osoby trzecie nie mają takiego uprawnienia. Natomiast w przypadku tzw. uchwały nieistniejącej, czyli m.in. w przypadku kiedy osoby trzecie niebędące wspólnikami podjęły uchwałę, wówczas powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały może wytoczyć każdy, kto wykaże się interesem prawnym (bez ograniczenia terminem).

Warto też zwrócić uwagę na przepis art. 23 ust. 1 ustawy o krajowym rejestrze sądowym, zgodnie z którym sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Wynika z tego, że w trakcie postępowania rejestrowego sąd może odmówić nam wpisu, gdy uzna, że uchwała jest bezwzględnie nieważna.

Prawomocny wyrok sądu uchylający albo stwierdzający nieważność uchwały wspólników ma moc prawną obowiązującą nie tylko między stronami procesu, ale także między wszystkimi podmiotami posiadającymi legitymację do zaskarżenia tejże uchwały na podstawie art. 250 i 251 ksh. Z tego względu ponowne wytoczenie powództwa będzie skutkować odrzuceniem pozwu z uwagi na powagę rzeczy osądzonej, czyli na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 kpc.

Zarząd spółki ma obowiązek w terminie 7 dni zgłosić sądowi rejestrowemu prawomocny wyrok stwierdzający nieważność uchwały. Niezgłoszenie odpisu wyroku może skutkować nałożeniem grzywny na podstawie art. 24 ustawy o krajowym rejestrze sądowym

Zaskarżenie uchwał

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.