Podwyższenie kapitału zakładowego
Witam Cię serdecznie na moim blogu – Zoo w świecie spółek !
Zazwyczaj podwyższenia kapitału zakładowego dokonuje się z przyczyn ekonomicznych, ale nie zawsze wiąże się to z dostarczeniem spółce środków majątkowych. Klasycznym przykładem jest dofinansowanie spółki przez wspólników, bądź osoby trzecie, które dzięki temu stają się wspólnikami. Podczas procesów łączenia i podziału, także może dojść do podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej. W tej sytuacji majątek przejmującej spółki ulega powiększeniu o przedmioty majątkowe pochodzące z majątku spółki przejmowanej, bądź dzielonej.
Inną przyczyną podwyższenia kapitału zakładowego jest zmniejszenie zadłużenia spółki w drodze konwersji wierzytelności na kapitał zakładowy. Wysokość zadłużenia spółki ulega zmniejszeniu, co w następstwie powoduje podniesienie wartości jej majątku bez zwiększania jej mienia.
Przykładowo:
Wierzyciel spółki z o.o., któremu przysługuje względem spółki wymagalna i bezsporna wierzytelność w kwocie 100 tys. zł, zwalnia spółkę z długu, ale w zamian obejmuje udziały w podwyższonym kapitale zakładowym spółki o wartości 100 tys. zł. W następstwie powyższej procedury zobowiązania spółki ulegają pomniejszeniu o kwotę 100 tys. zł, a wartość jej kapitałów własnych zostaje podwyższona o kwotę 100 tys. zł, pomimo tego, że do spółki nie wpłynęły żadne dodatkowe środki.
W niektórych przypadkach wystarczy jedynie dokonanie księgowych przesunięć między pozycjami kapitałów własnych spółki, aby wykazać określoną wysokość kapitału zakładowego. Wtedy podwyższenie kapitału zakładowego następuje ze środków spółki. Jest to tzw. papierowe podwyższenie kapitału, które polega na przesunięciu środków znajdujących się w kapitale zapasowym lub funduszach rezerwowych.
Jeżeli chodzi o przyczyny obniżenia kapitału zakładowego, to bywają one różnorodne. Można wskazać m.in. na wycofanie środków, które były zaangażowane w spółkę, wypłatę wspólnikom dywidendy pomimo poniesienia przez spółkę straty, konieczność zrównoważenia ilości udziałów po ich częściowym umorzeniu bez obniżania kapitału zakładowego, podział spółki przez wydzielenie połączony z wyprowadzeniem ze spółki środków znajdujących się wcześniej w kapitale zakładowym.
W przypadku umorzenia udziałów wspólników za wynagrodzeniem lub wypłacenia dywidendy mimo generowania straty przez spółkę, bądź przekazania części majątku na spółkę przejmowaną/nowo tworzoną dochodzi do zmniejszenia majątku spółki. W pozostałych przypadkach procesy te mają charakter czysto rachunkowy, nie powodują obniżenia majątku spółki. Należy jednak zaznaczyć, że polski ustawodawca przyjął zasadę spełniania przez kapitał zakładowy funkcji gwarancyjnej, dlatego też obniżenie jego wartości nominalnej (chociażby formalne) wymaga postępowania konwokacyjnego, którego celem jest poinformowanie wierzycieli.
Ustawodawca przewidział dwie procedury podwyższania kapitału zakładowego:
- podwyższenie połączone ze zmianą umowy spółki,
- podwyższenie bez zmiany umowy spółki w oparciu o dotychczasowe postanowienia umowy spółki.
Pierwsza z powyższych procedur jest możliwa zawsze, o ile dojdzie do porozumienia między wspólnikami i zgromadzone zostaną odpowiednie środki. Przy zmianie umowy spółki wymagana jest uchwała wspólników. Zgodnie z art. 246 § 1 k.s.h. uchwała powinna zostać podjęta większością 2/3 głosów, chyba że umowa spółki przewiduje surowsze warunki. Jeżeli podwyższenie kapitału ma prowadzić do zmiany w stosunkach reprezentacji kapitałowej między wspólnikami, każdy wspólnik, którego prawa udziałowe zostaną uszczuplone przez podwyższenie kapitału, powinien wyrazić na to indywidualną zgodę. Uchwała w przedmiocie podwyższenia kapitału zakładowego połączonego ze zmianą umowy spółki musi być ujęta w protokole sporządzonym przez notariusza.
Treść uchwały dotycząca podwyższenia kapitału zakładowego wraz ze zmianą umowy spółki powinna zawierać co najmniej:
- wartość, o którą kapitał zakładowy ma ulec podwyższeniu;
- sposób jego podwyższenia;
- zmianę umowy spółki w zakresie wysokości kapitału zakładowego oraz ewentualnie ilość lub wartość udziałów.
Uchwała może zawierać także postanowienia dotyczące sposobu objęcia nowych udziałów, w tym osób, które obejmą udziały (wyłączy to stosowanie norm regulujących prawo pierwszeństwa). Dodatkowo możliwe jest także zawarcie postanowienia, które wskazywałoby, od kiedy nowe udziały dają prawo do udziału w zysku.
Na mocy art. 258 § 1 k.s.h. dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa w objęciu nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym proporcjonalnie do przysługujących im udziałów dotychczasowych. Aby zapewnić wspólnikom możliwość wykonania przysługującego im uprawnienia, zarząd spółki powinien wezwać na piśmie wspólników do skorzystania z niego. Powyższe uprawnienie wspólnicy mogą wykonać w terminie 1 miesiąca od dnia wezwania.
W odróżnieniu od norm dotyczących spółek akcyjnych, regulacja dotycząca podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z o.o. przewiduje uprawnienia dla zarządu do swobodnego przydzielenia udziałów, w stosunku do których wspólnicy nie skorzystali z prawa pierwszeństwa. Ponadto w stosunku do spółek z o.o. nie przewiduje się możliwości tzw. warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego, co oznacza, że wszystkie wskazane w uchwale udziały muszą być objęte. W przypadku, kiedy wspólnik nie wykona prawa pierwszeństwa, pojawia się problem, jak dokonać skutecznego podwyższenia kapitału zakładowego. Wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem będzie wprowadzenie do umowy spółki odpowiedniego zapisu, na wypadek zaistniałej sytuacji.
Wspólnicy, bądź osoby trzecie, którzy obejmują udziały w powyższym trybie, powinni złożyć oświadczenie o objęciu udziałów w formie aktu notarialnego. Ponadto nowi wspólnicy muszą złożyć, także w formie aktu notarialnego, oświadczenie o przystąpieniu do spółki. Kolejnym etapem jest wniesienie wkładów na pokrycie podwyższonego kapitału zakładowego (w sytuacji konwersji wierzytelności, wierzyciele składają oświadczenie o zwolnieniu z długu) oraz złożenie przez wszystkich członków zarządu oświadczenia (potwierdzającego wniesienie wszystkich wkładów) dokumentowane przed sądem rejestrowym. Kapitał ulega podwyższeniu z chwilą rejestracji w rejestrze przedsiębiorców KRS.
Jeżeli chodzi o podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki, to procedura ta jest dopuszczalna, o ile umowa spółki zawiera postanowienia wskazujące na taką możliwość, określa maksymalną wysokość takiego podwyższenia oraz termin, do którego podwyższenie może być dokonane.
Podwyższenie w tym trybie wymaga podjęcia uchwały wspólników. Uchwała ta powinna zostać podjęta bezwzględną większością głosów, chyba że postanowienia spółki przewidują surowsze warunki. Przedmiotowa uchwała musi określać wartość podwyższenia kapitału zakładowego oraz wskazać, komu mają przysługiwać nowe udziały. W przypadku, gdy umowa spółki stanowi, że udziały są równe i niepodzielne, podwyższenie może nastąpić jedynie przez zwiększenie liczby udziałów.
Oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów powinny być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Po podjęciu chwały konieczne jest wniesienie wkładów na pokrycie podwyższonego kapitału zakładowego oraz złożenie przez wszystkich członków zarządu stosownych oświadczeń dokumentowane przed sądem rejestrowym. Kapitał ulega podwyższeniu z chwilą rejestracji w rejestrze przedsiębiorców KRS.
Obniżenie kapitału zakładowego może nastąpić przez zmniejszenie ilości udziałów, zmniejszenie wartości nominalnej udziału albo przez łączne zastosowanie obu procedur. Zmniejszenie wysokości kapitału zakładowego (z wyłączeniem automatycznego umorzenia udziałów na podstawie postanowień umowy) wymaga podjęcia uchwały wspólników w przedmiocie zmiany umowy spółki. Taka uchwała wymaga uzyskania większości 2/3 głosów. Powinna określać wysokość, o jaką kapitał ma być obniżony oraz sposób jego obniżenia. Podjęcie uchwały wymaga od zarządu spółki dokonania ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, mającego za przedmiot informację o obniżeniu oraz wezwanie wierzycieli spółki do ewentualnego wniesienia sprzeciwu.
Po upływie 3 miesięcy od dokonania ogłoszenia (oraz spłacie lub zabezpieczeniu wierzycieli, którzy zgłosili sprzeciw) obniżenie kapitału może być zgłoszone do rejestru przedsiębiorców KRS. Obniżenie kapitału zakładowego następuje z chwilą dokonania rejestracji w rejestrze. Wpis ma charakter konstytutywny.
