Witam Cię serdecznie na moim blogu!
Rozpoczynając cykl wpisów poświęconych spółce z o.o., chciałbym zacząć od wyjaśnienia, czym ona jest i jaka jest jej istota. Każdy z nas, a na pewno większość słyszała o spółce z o.o. i kojarzy ją, jako jedną z form prowadzenia działalności gospodarczej.
Kodeks spółek handlowych wskazuje tylko, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest handlową spółką kapitałową – a zatem czym ona właściwie jest ?
Przepisy kodeksu handlowego nie zawierają konkretnej definicji spółki z o.o.. Mając na uwadze całokształt regulacji, które jej dotyczą oraz sposób, w jaki konstruowane są definicje innych spółek oraz stanowiska doktryny prawnej (opinie i stanowiska środowiska naukowego prawników), można stwierdzić, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką kapitałową, utworzoną przez co najmniej jedną osobę w każdym celu prawnie dopuszczonym, chyba że ustawa stanowi inaczej, działającą pod firmą, wyposażoną w stały kapitał zakładowy, podzielony na udziały o równej bądź nierównej wartości nominalnej, których posiadanie jest przesłanką uczestnictwa spółce jako wspólnik nieodpowiadający za jej zobowiązania, w której występują instrumenty umożliwiające poszczególnym wspólnikom wywieranie wpływu na istnienie i funkcjonowanie spółki. Uff…długie i skomplikowane, nieprawdaż?
Jeżeli udało Ci się przebrnąć do końca, to z pewnością przyznasz, że dla większości powyższa definicja może okazać się niezrozumiała? Poniżej spróbuję przybliżyć poszczególne jej elementy.
Jak już wspomniałem spółka z o.o. jest spółką kapitałową. Wyraża się to tym, że stanowi ona formę połączenia osób i kapitału dla realizacji wspólnego celu – w doktrynie podkreśla się prymat kapitału nad wspólnikami (może ona funkcjonować jako jednoosobowa spółka). Oparcie struktury spółki na dominacji kapitału oznacza m.in, że obrót udziałami, które współtworzą podłoże działalności gospodarczej spółki, jest wolny (pomijając kilka ograniczeń z ksh). Swoboda obrotu kapitałem w spółce z o.o. oznacza, że nabywca udziału wstępuje do spółki na miejsce zbywającego.
Cel utworzenia spółki – dowolny, musi jednak mieścić się w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa, nie musi nim być jednak prowadzenie przedsiębiorstwa (Szerzej tą kwestię omówię w dalszych wpisach).
Spółka z o.o. działa pod firmą (firma jest oznaczeniem indywidualizującym przedsiębiorcę – nazwa, bądź imię i nazwisko) – firma może być obrana dowolnie, jednak musi zawierać dodatkowo zawierać oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”, bądź „sp. z o.o.”.
Kapitał zakładowy jest wyrażony w postaci sumy pieniężnej, która jest określona w umowie i wpisana do rejestru – powinien on wynosić co najmniej 5000 złotych. Dzieli się on na udziały o równej bądź nierównej wartości nominalnej – minimalna wartość udziału wynosi 50 złotych.
Wspólnikiem spółki jest osoba, która posiada przynajmniej jeden udział. Ryzyko wspólników wynikające z uczestnictwa w spółce wyraża się w postaci wniesienia wkładu (Szerzej o odpowiedzialności wspólników w dalszych wpisach).
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w porównaniu do spółki akcyjnej, jest mniej formalną formą spółki kapitałowej. Utworzenie i funkcjonowanie nie jest tak sformalizowane, a wspólnicy w znacznym stopniu mogą wpływać na prowadzenie spółki.
Nazwa rodzaju spółki „z ograniczoną odpowiedzialnością”, tak na prawdę jest nieodpowiednia z punktu widzenia obowiązujących zasad odpowiedzialności za jej zobowiązania. Spółka odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim aktualnym majątkiem, także przyszłym i nie ma w tej kwestii żadnych ograniczeń. Z kolei wspólnicy nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Wspomniane ograniczenie odpowiedzialności nawiązuje jedynie do ryzyka majątkowego, ponoszonego przez wspólników, którzy przystępują do spółki. Odpowiedzialność ogranicza się do majątku spółki, jaki stworzyli poprzez wniesienie wkładów oraz pozostającego w spółce zysku z jej działalności.
Spółka z o.o. jest stosunkiem prawnym. Kwestie powstania, funkcjonowania, rozwiązania są uregulowane w Kodeksie spółek handlowych, natomiast w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego.
Źródłem powstania, podstawą organizacji i funkcjonowania spółki z o.o. jest umowa. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych – przez umowę wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz jeżeli umowa spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny oznaczony sposób. W konstrukcji spółki nie występują stosunki między wspólnikami. Stosunki między wspólnikami mogą wynikać z umów zawieranych między nimi i pozostają poza stosunkiem spółki.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest samodzielnym podmiotem prawa – może być uczestnikiem obrotu prawnego. Z punktu widzenia podmiotowości prawnej spółki, wyróżnia się dwie postacie, w zależności od stadium istnienia spółki:
- spółka jako jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną (spółka z o.o. w organizacji)
- spółka jako osoba prawna
Spółka de facto powstaje już w momencie zawarcia umowy (spółka z o.o. w organizacji) , jednak nie posiada jeszcze osobowości prawnej. Może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Z chwilą wpisu do rejestru uzyskuje osobowość prawną, stając się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością we właściwej formie – staje się osobą prawną.
Poniżej przedstawię najważniejsze cechy decydujące o kapitałowym charakterze spółki:
- posiadanie osobowości prawnej
- oparcie konstrukcji prawnej o kapitał zakładowy, dzielący się na udziały, których posiadanie jest warunkiem koniecznym uczestnictwa w spółce jako wspólnik
- stałość kapitału zakładowego
- zmienność składu osobowego
- zmiany osobowe zachodzą niezależnie od zmiany wysokości kapitału zakładowego
- obowiązek wniesienia wkładów przed zarejestrowaniem spółki
- możliwość powstania jednoosobowej spółki, w której udziały należą do jednego wspólnika
W kolejnym wpisie zajmę się omówieniem struktury organizacyjnej spółki z o.o.
∗∗∗